ساکشن تراکئوستومی چیست؟| نحوه کار با دستگاه ساکشن

ساکشن یکی از وسایلی است که در بیمارستان ها و مراکز درمانی برای خارج کردن ترشحات و خلط از بدن بیمار مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع suction به معنی مکیدن می باشد. زمانیکه فرد به بیماری های دستگاه تنفس مبتلا می شود ممکن است حجم خلط در مجرای دهان و بینی به حدی زیادی جمع شود، که در این وضعیت فرد نمی تواند نفس بکشد و  از ساکشن تراکئوستومی برای باز کردن راه هوایی فرد استفاده می شود. تداوم ترشحات و خلط در دستگاه تنفسی باعث انسداد راه هوایی می شود و تنفس را مشکل می کند و در نهایت باعث می شود که اکسیژن خون افت پیدا کند.

این روش باید طبق دستور پزشک انجام شود، اگر فرد به ساکشن نیاز نداشته باشد و suction انجام شود، ممکن است باعث افزایش خطر عفونت شود و همچنین به دستگاه تنفسی آسیب وارد شود. اینکه ساکشن توسط چه دستگاهی انجام می شود و برای چه افرادی مناسب است را، در ادامه بیان خواهیم کرد.

برای چه افرادی ساکشن تراکئوستومی انجام می شود؟

به طور کلی هدف از ساکشن تراکئوستومی خروج ترشحات و خلط می باشد. اما سوالی که به وفور مطرح می شود این است که برای چه کسانی بایستی suction انجام شود؟

ساکشن بیشتر برای افرادی که ناتوان و یا سالمند هستند و رفلکس های آن ها شل می باشد و نمی توانند خلط و ترشحات خود را به بیرون بریزند و همچنین برای افرادی که زندگی نباتی دارند و یا اینکه تراکئوستومی دارند و برای افرادی که  داوری بیهوشی گرفتند یا INTOVATION هستند انجام می شود. این روش برای این گروه از افراد انجام می شود و تا زمانی که خون یا ترشحات خارج نشود، ساکشن ادامه پیدا می کند.

چه زمانی باید ساکشن تراکئوستومی انجام شود؟

همانطور که گفته شد هر فردی با یک گرفتگی محدود نمی تواند از دستگاه ساکشن تراکئوستومی استفاده کند. زمانی شما باید ساکشن را انجام دهید که صدای قل قل ریه و یا اینکه صدای ناهنجار خس خس تنفسی یا رال می شنوید یا زمانیکه به دلیل گرفتگی مجاری تنفسی بیمار شما دچار افت اکسیژن خون شده و یا اینکه اگر انگشتان دست، لب بیمار بدون هیچ دلیلی کبود و یا آبی رنگ شده است. با دیدن این علائم در بیمار به این موضوع پی می برید که فرد مورد نظر به ساکشن نیاز دارد.

چه وسایلی برای ساکشن تراکئوستومی نیاز است؟

برای ساکشن تراکئوستومی شما به یک لوله ساکشن نیاز دارید که بر روی خود لوله رابط وجود دارد. شما می توانید رابط را تهیه کنید و یا اینکه بدون رابط کار را انجام دهید.

وسیله بعدی که در ساکشن به آن نیاز دارید سوند است که به آن سوند نلاتون گفته می شود که رنگ سبز و سفید بهترین رنگ ها هستند که شما می توانید برای بزرگسالان هم استفاده  کنید، برای اطفال بیشتر از رنگ آبی و مشکی استفاده می شود. برای افرادی که به صورت طولانی مدت در خانه هستند و مدام ساکش می شوند بهترین سوند رنگ های سفید و آبی می باشد.

بهتر است برای بزرگسالانی که ناتوان حرکتی هستند از رنگ قرمز و نارنجی استفاده نشود زیرا سایز بزرگتر دارند و ممکن است باعث تروماتیزه شود و در حین استفاده، مویرگ های خونی را پاره کند.

وسایل دیگری که در ساکشن شما به آن ها نیاز ضروری دارید شامل گاز استریل، دستکش استریل، سرنگ ده سی سی برای کشیدن آب مقطر یا نرمال سالین و همچنین یک ظرف آب برای تمیز کردن نلاتن می باشد.

مراحل انجام ساکشن تراکئوستومی

برای انجام ساکشن تراکئوستومی در مرحله اول لوله را از جلد خود باز می کنید و آن را به دستگاه وصل می کنید. دستگاه ساکشن انواع مختلفی دارد. دارای مدل های خانگی موتور سنگین یا سبک و یا مدل های بیمارستانی سنترال هستند. پس فرقی بین دستگاه ها و عملکرد آن ها وجود ندارد و در همه ی آن ها یک موتور وکیوم وجود دارد یعنی پمپ به سمت بیرون مکش می کند و همچنین دارای یک مخزن و یک فیلتر می باشند.

مدل این دستگاه ها به نحوی است که دارای یک قسمت برای ذخیره است و اگر قسمت اصلی پر شود و فرد متوجه نشود ترشحات وارد قسمت ذخیره می شود و از ورود این ترشحات به داخل موتور جلوگیری می شود.

در مرحله اول لوله  را به مخزن دستگاه وصل کنید و یک شلنگ دیگر را که مربوط به وکیوم پمپ می باشد را به خود مخزن وصل می کنید. دستگاه یک رگلاتور دارد که از طریق آن تنظیم می شود. سپس با زدن دکمه و چرخش درجه به سمت راست، میزان ساکشن بیشتر می شود. فشار دستگاه برای بزرگسالان ۹۰ الی ۱۱۰ ،برای کودکان ۷۰ الی ۹۰ و برای نوزادان ۵۰ الی ۷۰ می باشد

بعد از این مراحل دکمه ساکشن را می زنید و درجه را روی آخر قرار دهید. فرضا شما می خواهید یک تراک را ساکشن کنید. از پلاتن سبز استفاده می کنید. در suction را باز می کنید چون شما نمی خواهید در ابتدا با مکش وارد شوید. قبل از کار باید دستکش استریل خود را بپوشید.

قبل از اینکه ساکشن را برای بیمار انجام دهید آن را با آب مقطر تست کنید تا مطمئن شوید که به خوبی کار می کند. گاز استریل را در دست بگیرد. بعد وارد مرحله  تراکئوستومی می شوید. برای ساکشن باید لوله های ۱۰ تا ۱۵ سانتی وارد بدن بیمار شوند و بیشتر این اندازه وارد نشوند. حالا دست خود را روی در ساکشن می گذارید و به صورت دورانی لوله را داخل حلق بیمار می چرخانید تا ترشحات را مکش کند. بعد سریع لوله را خارج می کنید.

زمان ساکشن کردن شما باید ۱۰ تا ۱۵ ثانیه در هر یک یا دو دقیقه باشد. اگر خواستید دوباره suction کنید و ترشحات کاملا خارج نشده بود. باید فرد دوباره پِر اکسیژنه شود و دو تا سه دقیقه استراحت کند. بعد دوباره به همین شیوه ساکشن تراکئوستومی را انجام دهید.

زمانی که شما بخواهید دوباره suction کنید و ترشحات خارج نشده باشد می توانید از قبل فیزیوتراپی تنفسی برای بیمار انجام دهید. یا اینکه داروهایی accبه مریض داده شود که ترشحات آزاد شود و یا اینکه از بخور سر برای آزاد سازی هر چه بیشتر ترشحات استفاده کرد. در برخی مواقع ترشحات فرد بیمار به قدری غلیظ هستند که با مکش و دستگاه بیرون کشیده نمی شوند.

در اینجا شما با استفاده از سرنگ مقداری سرم شستشو و یا آب مقطر را در گلوی بیمار می ریزید. همزمان با خالی کردن سرنگ شما لوله  را به صورت دورانی می چرخانید. اگر با این کار باز ترشحات خارج نشد دوباره همین حالت را ادامه می دهید. اگر بیمار حین انجام ساکشن تراکئوستومی حالت چهره اش تغییر کرد و به رنگ سیاه در آمد بایستی از انجام suction خودداری کنید و صبر کنید تا بیمار به حالت طبیعی برگرد.

با اکسیژن درمانی در این مرحله وضعیت بیمار زودتر به حالت طبیعی باز می گردد. ساکشن دقیقا به همین شیوه ای که گفته شد انجام می شود. پس توجه داشته باشید که حتما برای suction از دستکش استفاده کنید و سوند بینی و دهان جداگانه باشد و برای لوله تراکئوستومی از سوند دهان و  بینی استفاده نکنید. چون با این کار باکتری های موجود در بزاق بیمار وارد نای می شود و ممکن است باعث عفونت های ریوی شود.

نکات ساکشن تراکئوستومی

فرض کنید شما برای یک بیمار مشغول انجام ساکشن هستید چند نکته مهم در اینجا وجود دارد. نکته اول این است که شما باید حتما از قبل ۵ تا ۱۰ دقیق بیمار را  با اکسیژن ۵ لیتر یا ۱۰ لیتر پِراکسیژن کنید. چون با suction کردن باعث می شود تا سطح اکسیژن پایین بیاید و این به ضرر بیمار می باشد.

اگر در پوزیشن نیمه نشسته باشد یعنی زاویه نشستن ۴۵ درجه باشد برای ساکشن بهتر است.

اگر فرد خوابیده باشد باید به پشت و به صورت طاق باز باشد و سر به یک پهلو باشد چون این پوزیشن بهتر است.

عوارض ساکشن تراکئوستومی

ساکشن تراکئوستومی عوارض متعددی به دنبال دارد. از آنجا که این دستگاه ها جزء کثیف ترین تجهیزات بیمارستانی هستند و اگر غیر اصولی و غیر بهداشتی به کار گرفته شوند فرد را مستعد عفونت های متعددی می کنند. اما از آنجا که در برخی از بیماران لازم است که حتما انجام شود پس بیان مراحل و نحوه انجام این کار ضرورت پیدا کرد. عوارضی که ساکشن کردن به دنبال دارد شامل موارد زیر است.

1. یکی از عوارض این عمل تحریک عصب واگه می شود و باعث برادیکاردی یا کند شدن ضربان قلب، آریتمی قلبی شود و نباید زیاد بیمار را با ساکشن تحریک کنید.
2. آسیب به مویرگ های خونی یکی دیگر از عوارض ساکشن می باشد. حتی آتلکتازی در مواقعی که گفته شد نباید زیاد برای بیماران که قصد دارند طولانی مدت از این روش استفاده کنند از نلاتون یا سوند های نارنجی و قرمز استفاده نکنند چون تروماتیزه می کنید یعنی در واقع با این کار باعث پاره شدن مویرگ های خونی می شوید.
3. suction باعث کاهش اکسیژن خون می شود و فرد دچار های پوکسمی می شود به همین دلیل است که حین ساکشن اکسیژن تراپی هم انجام می شود.

رعایت این نکات باعث می شود که شما بتوانید این کار را به نحو احسن انجام دهید و عوارض بیماری را تا حد زیادی کاهش دهید.

کلام آخر

ساکشن تراکئوستومی بیشتر برای افرادی که ناتوان و یا سالمند هستند و رفلکس های آن ها شل می باشد و نمی توانند خلط و ترشحات خود را به بیرون بریزند و همچنین برای افرادی که زندگی نباتی دارند و یا اینکه تراکئوستومی دارند و برای افرادی که بیهوش یا  INTOVATION هستند انجام می شود. بنابراین خارج از این شرایط عمل ساکشن را برای شخص دیگری انجام ندهید.

آکادمی جمشیدیان هلث با برگزاری دوره های آموزشی پزشکی و پرستاری حضوری و آنلاین از جمله دوره زخم و استومی، دوره مدیریت راه هوایی، دوره تزریقات، دوره کمک پرستاری، دوره بخیه، دوره پوست، دوره بوتاکس و … با بهره گیری از تیم قوی و با مهارت، گامی در جهت بهبود وضعیت سلامت کشورمان برداشته اند.

آموزش های این موسسه به گونه ای است که مناسب تمام افراد جامعه بوده و می توانند در این دوره ها شرکت کنند و کسب مهارت کنند. این مرکز علاوه بر آموزش، می تواند در مورد تاسیس کلینیک و شروع کسب و کار در حوزه سلامت نیز به شما کمک کند تا بتوانید با بینش درست و اطمینان خاطر در این راه قدم بردارید.

با تیم جمشیدیان هلث هیچ نگرانی برای شما باقی نخواهد ماند.