انتخاب روش زایمان یک انتخاب کاملا سلیقه ای و شخصی است و هر مادر بارداری طبق شرایط بدنی و ذهنی خود می تواند آزادانه حق انتخاب داشته باشد. بیشترین سوالی که برای تمام مادران باردار پیش می‌آید این است که چرا باید زایمان طبیعی را انتخاب کنیم؟

قطعا برای همه ی خانم های باردار انتخاب یک روش علمی و دقیق با عوارض کمتر در اولویت قرار دارد. زایمان به دو صورت طبیعی و سزارین انجام می شود. زایمان طبیعی یکی از کم خطرترین و بهترین روش ها می باشد که امنیت بالایی نسبت به سزارین دارد.در صورتیکه طبق نظر پزشک یا انتخاب مادر تولد نوزاد به روش سزارین انجام شود انتخاب بیهوشی یا بی حسی در زایمان سزارین یکی از مسئالی است که ذهن هر خانم بارداری را  خود مشغول می کند.

چرا زایمان طبیعی را انتخاب کنیم؟

یکی از دلایل انتخاب زایمان طبیعی، عوارض کمتر می باشد. انتخاب بعضی از روش ها در روند زایمان باعث می شود که شما درد کمتری در فرآیند زایمان داشته باشید. در واقع درد زایمان طبیعی بعد از درد قلب و درد کلیه به عنوان سومین درد ی است که شدت آن بسیار زیاد است.

برای کاهش درد و کنترل در این روش از بی حسی اپیدورال استفاده می‌شود. در زایمان طبیعی و برای به دنیا آمدن نوزاد، دهانه رحم باید ده سانتی متر باز شود تا زایمان انجام شود. در واقع در فاز اول که دهانه رحم حدود 4 سانتیمتر باز می شود،درد برای مادران قابل تحمل است و یا ممکن است با مسکن این درد قابل تحمل شود.

اما وقتی به مرحله باز شدن کامل می رسد و دهانه رحم بین 8 تا 10 سانتی متر باز می شود شدت درد به حدی می رسد که خارج از آستانه تحمل است و در این مرحله می توان از بی حسی اپیدورال برای کاهش درد استفاده کرد.

بی حسی اپیدورال در زایمان طبیعی

در زایمان طبیعی هرچه به زایمان نزدیک تر می شوید شدت درد بیشتر می شود. به این دلیل که دهانه رحم کم کم باز و زمان زایمان نزدیک تر می شود. برای کاهش درد و کنترل درد، بی حسی اپیدورال توصیه می شود و که تا زمانیکه شما بستری هستید دیگر درد نخواهید داشت.

بی حسی اپیدورال در زایمان طبیعی همانند بی حسی نخاعی می باشد اما تنها تفاوت بی حسی ایپدورال با روش بی حسی نخاعی این است که دارو در فضای اپیدورال و نه در مایع نخایی تزریق می شود و می تواند یک Catheter (کاتِتِر) داشته باشد، کاتِتِر حالت سیم مانند است که به کمر متصل شده و  قطع نمی شود و حتی تا 12 ساعت بعد از زایمان این بی حسی می تواند همراه شما است و مرتب هر یک ساعت و یا هر دو ساعت دارو مجدد تزریق شود. البته مقدار دارو و زمان تزریق باید طبق نظر و تشخیص پزشک باشد. با این روش درد کاملا کنترل می شود.

بی حسی اپیدورال یک روش بی حسی مدرن است و حدود 40 سال است مورد استفاده پزشکان قرار گرفته و می تواند بیشترین کاهش درد و کمترین عوارض را به دنبال داشته باشد. بی حسی اپیدورال در زایمان طبیعی دقیقا مانند دندانپزشکی است. در دندانپزشکی زمانی که بی حسی را تزریق می کنند معمولا اثر بی حسی تا 40 دقیقه و نهایتا یک ساعت باقی می ماند

اما در بی حسی زایمان به روش اپیدورال این زمان با استفاده از Catheter (کاتِتِر)  تمدید می شود و مرتب دارو تزریق می شود و تا پایان زایمان و  حتی بعد از آن هم درد شما کاملا توسط این روش کنترل می شود. در واقع بی حسی اپیدورال روشی است که بی حسی بیشتری دارد و همچنین ضرر بسیار کمی به مادر و نوزاد وارد می شود.

علت کمر درد در زنان 

مشکل بیشتر افراد با بی حسی در زایمان این است که بعد از تزریق بی حسی و مرخص شدن از بیمارستان دچار کمر درد و همچنین سردرد و عوارض این چنینی می شوند. باید بگوییم که کمر درد اصلا ربطی به بی حسی اپیدورال ندارد . اما از قدیم در فرهنگ این موضوع جا افتاده است که هر کسی که از بی حسی کمر نخاعی یا اپیدورال استفاده کند، دچار کمر درد می شود. درد کمر بعد از زایمان طبیعی به دلیل تغییر آناتومی بدن در 9 ماه حاملگی است و حدود 6 ماه زمان می برد تا بدن به حالت طبیعی خود باز گردد و کمر درد بهتر شود.

درمان سردرد بعد از بی حسی اپیدورال

بعد از بی حسی در زایمان به روس اپیدورال در طبیعی سردرد های وجود دارد که برای از بین بردن این سردرد لازم است چندین کار را انجام دهید.

• برای کاهش درد بهتر است تا حدود یک هفته بعد از مرخص شدن از بیمارستان، دستشویی ایرانی را کنار بگذارید و از دستشویی فرنگی استفاده کنید.
• بهتر است تا یک هفته فعالیت خود را محدود کنید و از پله ها زیاد بالا و پایین نروید.
• بهتر است حرکت سر را محدود کنید و از خم و راست کردن زیاد آن خودداری کنید.
• مصرف مایعات زیاد می تواند از سردرد جلوگیری کند.
• مصرف نوشیدنی های کافئین دار برای کاهش سردرد موثر است

انجام تمامی این کارها تا یک هفته می تواند عوارض بی حسی در زایمان طبیعی را کاهش دهد. اگر با انجام این کارها شما همچنان سردرد داشتید و قطع نشد بهتر است که به پزشک مراجعه کنید تا با تزریق یک آمپول مسکن سردرد شما کاملا از بین برود.

بی حسی اپیدورال برای چه افرادی خطرناک است؟

انتخاب روش بی حسی در زایمان طبیعی و سزارین کاملا انتخابی است. اما نکته ی مهمی که وجود دارد این است که برخی از روش ها برای برخی از افرادی که بیماری های پیش زمینه ای دارند مناسب نیست. در زایمان طبیعی تنها برای کنترل درد از بی حسی اپیدورال می توان استفاده کرد اما این روش بی حسی برای چند دسته از افراد مناسب نیست و انجام آن ممکن است باعث خطرات و عوارض جبران ناپذیری شود.

• مادرانی که بیماری ام اس دارند باید از انجام بی حسی اپیدورال خودداری کنند چون این بیماری بر روی کانال نخاعی تاثیر می گذارد.
• ناحیه تزریق اپیدورال باید کاملا سالم باشد، پس اگر در این ناحیه عفونت دارید به هیچ وجه این بی حسی را انجام ندهید.
• وجود جوشهای چرکی در ناحیه تزریق اپیدورال یکی دیگر از موارد منع تزریق می باشد.
• افرادی که به کمر درد مبتلا هستند و دلیل کمر درد آن تشخیص داده شده است و یا افرادی که دیسک کمر دارند نمی تواند از بی حس استفاده کنند.
• افرادی که دچار اختلال انعقادی هستند و پلاکت خونشان پایین می باشد نباید از بی حسی اپیدورال استفاده کنند.

انتخاب بیهوشی یا بی حسی در سزارین

مطمئنا بانوانی که به زمان زایمان خود نزدیک می شوند نگرانی هایی از بابت روش زایمان دارند و سوالات متعددی ذهنشان را درگیر می کند. اگر روش انتخابی پزشک برای شما سزارین است ممکن است نگرانی هایی به سراغ شما بیاید. انتخاب بیهوشی یا بی حسی در سزارین یکی از دغدغه های یک خانم باردار قبل زایمان این است.

نکات مهم در انتخاب روش بیهوشی یا بی حسی در سزارین

در اینجا صفر تا صد هر دو روش کاملا توضیح داده می شود تا خانم های باردار با اطلاعات بهتر و جامع تری حق انتخاب داشته باشند. در عمل سزارین شما هم می توانید روش بیهوشی کامل را انتخاب کنید و هم اینکه از روش بی حسی موضعی استفاده کنید؛ اما چند نکته قبل انتخاب بیهوشی یا بی حسی در سزارین وجود دارد که ابتدا به این نکات می پردازیم.

نکته ی اول: وقتی که زمان زایمان فرا رسیده است به دلیل تغییرات آناتومی و فیزیولوژیکی، بزرگی شکم ، بافت های شل، ورم کل بافت ها، تورم حلق و حنجره و نای و … روش بیهوشی خطرناک است. شل شدن اسفنکترهای مری به معده خود به تنهایی عاملی برای بازگشت غذا به حساب می آید و ممکن است آسپیریشن یا آسپیراسیون ریوی اتفاق بیفتد و به دنبال آن فرد دچار عفونت های ریوی شود.

نکته دوم: عوارض بیهوشی برای مادر و جنین خطرناک می باشد، هم چنین ممکن است مادر بعد از سزارین نتواند سریعا فرآیند شیردهی به نوزاد را شروع کند. عوارض دیگری که بیهوشی برای مادر به دنبال دارد شامل سرگیجه، تهوع و استفراغ است.

بی حسی اپیدورال در سزارین

در بی حسی شما دو روش پیش روی خود دارید که شامل بی حسی اپیدورال و یا بی حسی نخاعی می باشد که در هر دو بی حسی از دو سوزن بسیار باریک و مویی استفاده می شود. درد این سوزن ها هنگام تزریق به اندازه ی درد یک تزریق عضلانی معمولی است. قطعا شما هم این باور غلط را شنیده اید که می گفتند افرادی که برای زایمان بی حسی از کمر را انتخاب می کنند بعدا دچار کمر درد می شوند. ما در اینجا دلیل کمر دردهای که شما به اشتباه آن را به بی حسی اپیدورال یا نخاعی می دانید بیان می کنیم.

در واقع کمر دردهایی که بعد از زایمان سزارین یا طبیعی به سراغ شما می آید ناشی از تغییرات آناتومی بدن می باشد که بعد از نه ماه بارداری فرد دچار آن شده است. گودی کمری که در اثر حاملگی ایجاد شده است باعث می شود که شما حتی ماه ها بعد از زایمان هم درد کمر داشته باشید. این کمر دردها ربطی به بی حسی ندارد و هیچ منبع علمی این موضوع را تایید نکرده است.

بی حسی نخاعی: در بی حسی نخاعی یا اسپاینال دارو به درون مایع اطراف مجرای ستون فقرات تزریق می شود و کاملا فرد بعد از تزریق بی حس می شود. شیرین ترین لحظه در این روش این است که در زمان جراحی، مادر هوشیار هستید و بعد از سزارین بلافاصله می توانید نوزاد خود را در آغوش بگیرید.

بی حسی اپیدورال: این نوع  بی حسی در زایمان طبیعی و سزارین کاربرد دارد. در این روش تزریق دارو در فضای اپیدورال و نه در مایع مغزی نخاعی به صورت مداوم انجام می شود. در این روش دقیقا مانند دندانپزشکی شما می توانید داروی بی حسی را از طریق سیمی که در ناحیه اپیدورال کمر است مداوم تکرار کنید و در طول زایمان دردی را احساس نکنید. پزشک در این روش مداوم بیمار را کنترل و بی حسی تزریق می کند.

بی حسی به هر دو روش عوارض بسیار کمتری نسبت به بیهوشی دارد. در روش بی حسی بلافاصله بعد از زایمان ارتباط بین مادر و فرزند برقرار می شود و یکی از مهم ترین و با ارزش ترین فواید این انتخاب می باشد. هم چنین بعد از اینکه شما به ریکاوری می آیید باز هم بدون هیچ گونه محدودیتی می توانید به کودک خود شیر بدهید. به طور کلی پزشکان توصیه می کنند که به جای بیهوشی کامل زنان باردار از روش های بی حسی استفاده کنند تا عوارض را تا حد زیادی کاهش دهند.

راه های کاهش عوارض بی حسی در سزارین

مادران بارداری که بی حسی در زایمان را انتخاب می کنند باید به خاطر داشته باشند که بعد از عمل سزارین به مدت یک تا دو هفته (حداقل هفت روز) تحرک زیاد نداشته باشند و زیاد از پله ها بالا و پایین نروند. بهتر است از توالت فرنگی استفاده کنند و مصرف مایعات خود را بیشتر کنند.

توصیه می شود از نوشیدنی های کافئین دار مانند نسکافه و قهوه استفاده کنند. استفاده از این نوشیدنی ها امکان سردرد را به شدت کاهش می دهد. تنها عارضه ای که بی حسی نخاعی به دنبال دارد این است که حین بی حسی ممکن است افت فشار  ایجاد شود. در این شرایط فشار خون توسط پزشک کنترل می شود و هیچ گونه خطری جان مادر و کودک را تهدید نخواهد کرد.

کلام آخر

انتخاب روش زایمان و انواع بی حسی ها انتخابی کاملا شخصی به عهده مادر و تشخیص پزشک متخصص خود می باشد. لازم به ذکر است قبل از انتخاب قطعی و نهایی خود تمام عوارض و شرایط هرکدام از روش ها را طبق زندگی شخصی و شرایط بدنی خود بسنجید تا بتوانید از تمامی لحظات شیرین تولد فرزندتان لذت ببرید. بی حسی ایپدورال یکی از روش های انتخاب برای زایمان است، ما دراین مقاله سعی در معرفی آن و شناخت هرچه بیشتر شما مادران عزیز کرده ایم. امیدواریم که با مطالعه این مقاله بتوانید برای انتخاب بیهوشی یا بی حسی در سزارین تصمیمی درست بگیرید.

ما در تیم قدرتمند Jamshidian Healt با برگزاری دوره های آموزشی مجازی بالینی گامی در جهت بهبود وضعیت سلامت کشورمان برداشته ایم. نکته های طلایی دوره برای همه افراد جامعه کاربردی و ضروری خواهد بود. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به سایت معتبر استاد خسرو جمشیدیان یا اینستاگرام مراجعه نماید.